vrijdag 22 november 2013

Ondertussen in Berlijn

Ze schreef al eens over voedselhulp uit Griekenland, over ons omaatje en over de verkiezingscampagne van  Steinbruck. Dit keer mengt ze zich in een ander actueel thema.

In de NRC stond dat de VN vindt dat de Nederlandse regering de leiding moet nemen in het debat. Asscher zei vanavond op het acht uur journaal dat die discussie al wordt gevoerd.

Ja zeker, minister Asscher, er wordt zelfs onder de expats in Berlijn over gesproken. En mijn zus geeft dan weer les aan hun Nederlandse kindjes. Die over twee weken een gekleurde, geveegde of wit gebleekte Piet voorgeschoteld krijgen. Ik stel voor dat deze juf voortaan ook de discussie in Nederland gaat leiden. Want dat kan ze.  

------------------------------------

Beste allemaal,

Dat niemand bij de sinterklaasviering de behoefte heeft om zwarte mensen te kwetsen, betekent niet dat mensen zich er niet door gekwetst kunnen voelen. De wet die bepaalde dat vrouwen die gingen trouwen, ontslagen moesten worden, was ook niet gemaakt om vrouwen te kwetsen, maar om ze te beschermen. Was daarom de discussie daarover belachelijk, tenslotte had toch niemand de bedoeling om iemand te kwetsen of te discrimineren? Waren de shows in de jaren '50 van de vorige eeuw, waarbij blanken zich zwart schminkten, gek praatten, voortdurend van hun stoel vielen en daarmee iedereen aan het lachen maakten, niet kwetsend voor zwarte mensen omdat ze alleen maar bedoeld waren om te lachen? Werd daarmee de discussie daarover belachelijk? Natuurlijk niet.

Dat schoorsteenvegerverhaal, daar klopt natuurlijk niks van. Ziet zwarte Piet er uit als een schoorsteenvegertje, of als een jongen die 50 keer per avond door een schoorsteen naar beneden valt, pakjes neerlegt, en dan weer naar boven klimt? Als dat de reden zou zijn voor zijn zwartzijn, dan zou hij zwarte vegen over zijn gezicht hebben, dan zou zijn bonte pakje er vies en smoezelig uitzien, dan zou hij niet zo'n onhandige veer op zijn muts hebben en van die grote oorbellen.
Zijn uiterlijk en zijn hele uitdossing duiden op een verleden als zwarte slavenjongen. Zijn zwarte (of donkerbruine) huidskleur, zijn niet vieze, maar juist prachtig glimmende bonte pakje met pofbroek, zijn kroeshaar, zijn felrode lippen, zijn oorbellen (die niet schoorsteenvegers-oorbellen heten, maar Creolen-oorbellen).

Zwarte Piet is pas aan de - al veel oudere - traditie van Sinterklaas toegevoegd in 1850. (Dit laat meteen duidelijk zien dat tradities niet onveranderbaar zijn, maar meegaan met hun tijd.) Laat deze knecht van Sinterklaas nou van het begin af aan niet schoorsteenveger-vies-bruin zijn, maar zwart, met kroeshaar, en met een dienaarspakje met pofbroekje aan. Zijn uiterlijk en zijn kleding zijn vrijwel exact dezelfde als de zwarte slavenjongens op Nederlandse schilderijen uit de 17e/18e eeuw.
(Link naar de Wiki-pagina van zwarte Piet. Vooral bij "geschiedenis" en "modernisering" staan interessante dingen.)

Zwarte Piet bestaat nu 160 jaar, daarvoor deed Sinterklaas al eeuwen lang alles alleen (ook dit laat zien dat tradities geenszins vastgebeiteld zijn, maar steeds veranderen). De eerste 80 jaar van zijn bestaan was er maar één Piet, Sinterklaas had slechts één knecht. Toen werden het er meer, in 1934 werd Sinterklaas bij zijn intocht in Amsterdam vergezeld door zes zwarte Pieten, die gespeeld werden door zes Surinaamse matrozen (sic!). Nu komen er bij de intocht van Sinterklaas 600 Pieten mee met de Sint. Is daarmee de traditie van zwarte Piet over boord gegooid? Moeten er daardoor sinterklaasliedjes (waarin Piet altijd de enige metgezel van Sinterklaas is) omgetekst worden? Wel nee. Tot 25 jaar geleden waren er alleen maar mannelijke Pieten. Toen de eerste vrouwelijke Pieten verschenen, schreeuwden toen alle Nederlanders moord en brand dat hun traditie van de mannelijke zwarte Piet om zeep werd geholpen en dat de teksten van Sinterklaasliedjes veranderd moesten worden? Sinds een aantal jaren heeft zwarte Piet geen roe meer, en wordt de zak alleen nog maar gebruikt om snoepgoed uit te delen, niet om kindertjes naar Spanje af te voeren. Is daarmee het feest niet meer "gewoon", "traditioneel", "normaal"? Nee hoor, de traditie ging gewoon mee met zijn tijd. Toen ik klein was, sprak zwarte Piet krom, het liefst met een dikke Antilliaanse W en in hele werkwoorden. Toen dat als wel heel erg cliché (voor zwarte mensen) werd gezien, kon hij binnen een paar jaar plotseling gewoon Nederlands praten. Was dat een probleem? Nee, zwarte Piet ging mee met zijn tijd en daar heeft bij mijn weten helemaal niemand tegen geprotesteerd, integendeel zelfs.

Laten we alsjeblieft de bezwaren van mensen die zich gekwetst voelen, serieus nemen. Ik vind het gemak waarmee die bezwaren van de tafel geveegd worden, misplaatst, zeker als dat van de tafel vegen gebeurt door mensen die makkelijk praten hebben, omdat ze tot het deel van de bevolking behoren dat in het dagelijks leven niet gediscrimineerd wordt.
Die vreemde VN-tante, daar heb ik niks mee, die heeft het alleen maar erger gemaakt. Maar het is wel belangrijk om te reageren als een groeiende groep mensen bezwaar heeft tegen een bepaalde traditie. Dan hoeft die traditie niet meteen bij de schroothoop, maar hij kan wel een beetje aangepast worden, zodat iedereen weer onbezwaard van dit Nederlandse feest kan genieten.

Hartelijke groeten

7 opmerkingen:

  1. Persoonlijk vind ik dat het debat net dat stapje verder mag. Sinterklaas mag er wat mij betreft helemaal uit. Met alle toeters en bellen. Hoe kom je er op dat een heilige man vanuit Spanje, dat economisch niet eens in staat zou zijn, zomaar pakjes naar de rest van de kinderen in de wereld kan brengen? Afschaffen die handel. Kinderen met alle voetjes op de grond.
    Ik vind de discussie er ver over. Als je alles moet afschaffen waar mensen vanwege ras of godsdienst kunnen door gekwetst worden, dan blijft er bitter weinig over.
    Het gebeurt bijvoorbeeld zeer regelmatig, althans hier in België, bvb naar aanleiding van de hoofddoeken in het gemeenschapsonderwijs dat pluralistisch probeert te zijn, dat islamaanhangers zich zwaar gekwetst voelen door de democratische regels en pluralistische visie die wij hier hanteren. Moeten we die dan om die reden gaan afschaffen ? Ik besef ook wel dat het kader daar veel groter is en de vergelijking niet volledig opgaat, maar het geeft wel aan hoe moeilijk dergelijke discussies liggen.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. goed verhaal!

    het gemak waarmee mensen die ik verder toch als weldenkend beschouw heen stappen over de bezwaren tegen liedjes als ; ook al ben ik zwart als roet, ik meen het toch goed' vind ik echt schokkend.

    Bentenge, jou kan ik niet helemaal volgen, waarom moeten de kinderen met de voetjes op de vloer. Magisch denken is toch juist een van de mooie pleziertjes uit de kindertijd?

    BeantwoordenVerwijderen
  3. @ bentenge. Er is een land waar hoofddoeken in het onderwijs lange tijd taboe waren. Volgens mij zelfs verboden. Een islamitisch land nota bene. Nu waait er weliswaar een andere wind in Turkije, maar toch. Ataturk was degene die een eeuw geleden een westerse wind wilde laten waaien. Hij schafte het Arabisch schrift af, verbood en passant ook gelijk het mannenhoofddeksel...de fez en Turks werd de enige voertaal. Dat had weinig met pluralisme van doen. Integendeel, alles wat niet-Turks was/ sprak/ deed, bestond niet/werd verbannen. (Armeniërs/Grieken/Koerden). En om via dit Turkse uitstapje weer terug te keren naar de Sint: komt die beste man niet daar vandaan? en werden zijn botten niet geroofd door de Italianen. Oeps, dit ging niet over de baardman maar de zwarte man.

    Je betoog om de hele Sintekraam maar af te schaffen volg ik niet helemaal. Kun je het a.j.b. uitleggen. Of betreft het hier ironie?

    BeantwoordenVerwijderen
  4. @ pieke, leuk dat je eens langskomt en dank voor je lof, die eigenlijk mijn zus toekomt.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Goed betoog, bijna geen speld tussen te krijgen.
    Toch blijf ik voorstander van Zwarte Piet zoals hij is.
    Ook mijn Afrikaanse schoonzoon (afstammeling van door Portugezen tot slaaf gemaakte voorouders) haalt zijn schouders op over de discussie, en voelt zich geenszins gediscrimineerd, terwijl de bruine kleinzoontjes zich om beurt verkleden als Sint of Piet, en dolle pret hebben.
    Onze burgevader zit ook nergens mee, getuige zijn welkomstwoord aan de Grote Kadootjesman: "Nee Sinterklaas, ik ben geen Zwarte Piet, ik ben hier de burgemeester". Zie: http://selmasalo.wordpress.com/2010/11/13/primeur-sinterklaas-is-er-de-stoomboot-uit-spanje-meerde-vanavond-af-aan-de-loskade-te-ijmuiden/

    BeantwoordenVerwijderen
  6. For the record en omdat ik ginder ook een link naar hier plaatste:
    http://ariadnesdraad.wordpress.com/2013/12/06/pakjesavond/

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Via, via, van blog naar blog overstappend kom ik hier terecht.

    Verbazend hoe stellingen worden ingenomen bij deze discussie.
    Een kinderfeest en een familiefeest is de traditie.
    De aankleding en uitvoering kan, mag en moet veranderen.
    Juist daardoor blijft het een mooie traditie.

    Zonder een historische slavenverleden blijft de essentie van het feest over.
    Elders op de wereld is afstand genomen van blackface, in Nederland kan dit ook.

    Wie herinnert zich de filmpjes van Quincy Gario en Jerry King Luther Afriyie?
    Alleen voor het dragen van een t-shirt werden zij door politie-agenten in Dordrecht gemolesteerd.

    Vriendelijke groet,

    BeantwoordenVerwijderen

Leuk dat je hier komt lezen! Nog leuker als je laat horen wat je er van vindt.